พรมที่่ต้องการทิ้ง ชุบชีวิตมาใช้ใหม่กันเถอะ

เขียนบทความโดย RISC | 1 เดือนที่แล้ว

แก้ไขล่าสุด : 1 เดือนที่แล้ว

พรมปูพื้น เป็นหนึ่งในของตกแต่งที่เพิ่มความสวยงาม หรูหรา และสร้างบรรยากาศให้กลมกลืนไปกับ Mood & Tone ของบ้าน และอาคารสำนักงานต่างๆ ด้วยความหลากหลายของลวดลาย สีสัน สัมผัสที่นุ่มสบาย ช่วยลดเสียงรบกวน ลดความเสี่ยงจากการลื่นล้ม และป้องกันรอยขีดข่วนของวัสดุปูพื้น หรือแม้แต่บางชนิดก็ยังช่วยกำจัดฝุ่นละออง และเชื้อโรคในอากาศได้อีกด้วย จึงทำให้พรมเป็นที่นิยมอย่างแพร่หลายทั่วโลก​

แต่...เมื่อใช้งานไปนานๆ พรมจะเริ่มเสื่อมสภาพ สีซีดจาง ไม่นุ่มฟูเหมือนเดิม และกลายเป็นที่สะสมฝุ่นละอองสิ่งสกปรก ทำให้ต้องเปลี่ยนไปใช้พรมใหม่ และทิ้งพรมที่ใช้แล้วให้กลายเป็นขยะที่จัดการได้ยาก​

ทำไมพรมถึงเป็นขยะที่จัดการได้ยาก?​

นั่นก็เพราะพรมมีโครงสร้างซับซ้อน อีกทั้งยังประกอบด้วยวัสดุหลายชนิด โดย "ชั้นบนสุด คือ ขนพรม" จะเป็นเส้นใยธรรมชาติหรือสังเคราะห์ ถูกยึดติดกับ "ฐานพรม" เพื่อช่วยให้พรมคงรูป และรับแรงกระแทกได้ด้วยยางสไตรีนบิวตะไดอีน (SBR) ซึ่งเป็นพลาสติกเทอร์โมเซต ทำให้การแยกชั้นขนพรมออกจากฐานพรมเพื่อนำไปรีไซเคิลทำได้ยาก พรมถูกทิ้งส่วนใหญ่จึงมักจบลงด้วยการฝังกลบหรือเผา จนส่งผลกระทบต่อสิ่งมีชีวิตและสิ่งแวดล้อมเป็นอย่างมาก ส่วนพลาสติกในพรมต้องใช้เวลาในการย่อยสลายหลายร้อยปี รวมทั้งมีโอกาสปนเปื้อนลงสู่ดิน และแหล่งน้ำของไมโครพลาสติก โลหะหนัก สีย้อม และสารประกอบกลุ่มเปอร์ฟลูออโร (เช่น PFOS, PFOA) สารเหล่านี้เป็นสารมลพิษที่ตกค้างยาวนาน สลายตัวช้าในสิ่งแวดล้อม และถ่ายทอดในห่วงโซ่อาหารได้ นั่นคือถ้าเรารับประทานปลาที่อาศัยในแหล่งน้ำที่มีสารเคมีเหล่านี้ปนเปื้อนอยู่ เราก็จะได้รับสารเคมีนี้เข้าสู่ร่างกายด้วย ขยะพรมใช้แล้วจึงควรจัดการด้วยวิธีที่เหมาะสม เพื่อลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและสุขภาพที่เกิดขึ้น​

แล้วเราจะจัดการขยะจากพรมได้อย่างไร?​

การนำพรมใช้แล้วกลับมาใช้ซ้ำ (Reuse) จึงเป็นวิธีจัดการขยะพรมใช้แล้วที่ดีที่สุด นอกจากจะช่วยลดการใช้ทรัพยากรแล้ว ยังไม่ต้องผ่านกระบวนการที่ซับซ้อน หากพรมมีความเสียหายมากเกินไปจนไม่สามารถนำกลับมาใช้ใหม่ได้ การรีไซเคิล (Recycle) ก็เป็นอีกทางเลือกนึงที่เหมาะสม โดยวิธีการรีไซเคิลพรมสามารถทำได้ทั้งวิธีเชิงกลและเชิงเคมี​

- การรีไซเคิลเชิงกล เป็นการบดย่อย และนำมาหลอมขึ้นรูปเป็นผลิตภัณฑ์ใหม่ เช่น ฉนวนกันเสียง แผ่นปูพื้น ซึ่งมีคุณสมบัติด้อยลง​
- การรีไซเคิลเชิงเคมี เป็นการนำเส้นใยจากพรมมาผลิตใหม่ผ่านกระบวนการทางเคมี เช่น Depolymerization ได้วัสดุที่มีคุณสมบัติเทียบเท่าวัสดุใหม่ หรือ Pyrolysis ได้เป็นสารตั้งต้นสำหรับผลิตเคมีภัณฑ์หรือเชื้อเพลิง​

แม้ว่าการรีไซเคิลเชิงเคมีจะได้ผลิตภัณฑ์ที่มีคุณภาพ และมีมูลค่าสูงกว่าวิธีเชิงกล แต่เหมาะกับพรมที่ใช้เส้นใยชนิดเดียว และสามารถแยกองค์ประกอบได้ง่าย ​

ปัจจุบันการรีไซเคิลขยะจากพรมใช้แล้วในเชิงพาณิชย์ยังคงจำกัดแค่เส้นใยบางชนิดเท่านั้น เช่น Nylon 6 หรือ PP เนื่องจากปัญหาการรวบรวมขยะพรม ความคุ้มค่าในการรีไซเคิล รวมทั้งการนำเม็ดพลาสติกรีไซเคิลไปใช้ผลิตผลิตภัณฑ์ใหม่ ดังนั้นผู้ผลิตควรออกแบบพรมให้สามารถแยกองค์ประกอบได้ง่าย รวมทั้งใช้วัสดุที่ไม่หลากหลายมากนัก เพื่อให้กระบวนการรีไซเคิลมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น การจัดการขยะพรมที่มีประสิทธิภาพจะช่วยลดการใช้ทรัพยากร ลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม และสร้างอนาคตที่ยั่งยืน​

เนื้อหาโดย คุณ สุพรรณภางค์ รักษาวงค์ นักวิจัยวัสดุ Sustainable Building Material ​

อ้างอิงข้อมูลจาก​
Carpet Recycling UK https://carpetrecyclinguk.com/​
Sotayo et.al, 2015. Carpet recycling: A review of recycled carpets for structural composites. Environmental Technology & Innovation. 3, 97-107.​