ห้องสมุด Well-being Material

รศ.ดร.อภิชาต ประดิษฐสมานนท์ ร่วมงานแถลงข่าวโครงการประกวดผู้ประกอบการ Travel Tech Startup 2024

ครอบครัวอบอุ่น จุดเริ่มต้นของสุขภาพใจที่ยั่งยืน

เคยสังเกตมั้ย? ว่าทำไมช่วงปีนี้มีคนรอบตัวเราบ่นเรื่องนอนไม่หลับบ่อยขึ้น หรือมีความเครียด และเป็นซึมเศร้ามากขึ้น​ข้อมูลจากองค์การอนามัยโลก หรือ WHO พบว่า ประชากรทั่วโลกกว่า 970 ล้านคน หรือ 1 ใน 8 มีปัญหาด้านสุขภาพจิต และยังพบอีกว่า วัยรุ่นอายุ 10-19 ปี ซึ่งนับเป็นประชากร 1 ใน 6 คนของประชากรโลก มี 1 ใน 7 คนของวัยรุ่น (14.3%) ประสบปัญหาสุขภาพจิต ซึ่งส่วนใหญ่อาจจะยังไม่รู้ตัว และยังไม่ได้รับการรักษา​สำหรับสถานการณ์สุขภาพจิตของไทย จากข้อมูลของ Mental Health Check-in ของกรมสุขภาพจิต พบว่าคนไทยทุกช่วงอายุ ในช่วงปี 2563-2567 มีความเครียดสูง 8.04% มีภาวะเสี่ยงซึมเศร้า 9.47% และเสี่ยงฆ่าตัวตาย 5.39% และเมื่อเทียบกับวัยรุ่นไทย อายุต่ำกว่า 20 ปี พบว่า มีความเครียดสูง 24.83%  มีภาวะเสี่ยงซึมเศร้า 29.51% และเสี่ยงฆ่าตัวตายสูงถึง 20.35% นับว่าเป็นปัญหาสุขภาพจิตสูงกว่าช่วงวัยอื่นมากถึง 3-4 เท่า ​แล้วเราจะทำอย่างไรเพื่อให้สถานการณ์สุขภาพจิตดีขึ้น? และควรเริ่มต้นจากจุดไหนดี?​ขอแชร์งานวิจัย 2 งานที่พูดถึงความสำคัญของครอบครัวที่มีผลต่อสุขภาพจิตโดยตรง งานวิจัยแรก ทีมนักวิจัยจากประเทศจีน Bian, Y., Jin, K. และ & Zhang, Y. ทำการศึกษาวัดความผูกพันในครอบครัวกับภาวะซึมเศร้า จากผู้เข้าร่วมวิจัยทั้งหมด 90,023 คน จากหลายประเทศ พบว่ายิ่งครอบครัวมีความผูกพัน ช่วยเหลือกันและกันมาก (Cohesion) ยิ่งลดแนวโน้มภาวะซึมเศร้าลงได้อย่างมีนัยสำคัญ​อีกงานวิจัยจากประเทศจีน An, J., Zhu, X., Shi และ Z. et al. ทำการศึกษาเกี่ยวกับความสัมพันธ์เชิงบวกกับครอบครัว พบว่าไม่ใช่แค่มีครอบครัว แต่การรับรู้ได้ว่าครอบครัวให้การสนับสนุนนั้นเป็นสิ่งสำคัญ คนในครอบครัวที่สามารถปรึกษาปัญหาได้ สามารถพูดคุยกันได้ จะส่งผลโดยตรงต่อสภาวะอารมณ์ที่ดีขึ้น (Emotional Well-being) นำไปสู่การเข้าสังคมที่ดีขึ้น (Social Well-being) และยังส่งผลต่อสุขภาพทางกายดีขึ้นอีกด้วย (Psychological Well-being)​นอกจากนี้ ยังมีงานวิจัยอีกหลายแหล่ง ที่ยืนยันไปในทางเดียวกันว่า “ครอบครัว” เป็นจุดเริ่มต้น และเป็นพื้นที่สำคัญในการสร้างความเข้มแข็ง และความแข็งแรงทางใจที่ส่งเสริม “สุขภาพจิต” ของวัยรุ่นและทุกคนในครอบครัวให้ดีขึ้นได้​“สุขภาพใจที่ดีเริ่มต้นที่บ้าน” อย่างที่โครงการ Mulberry Grove The Forestias ได้ออกแบบพื้นที่ของครอบครัว และสร้างพื้นที่การเชื่อมต่อ มองเห็นกันได้จากพื้นที่ต่างๆ ของตัวบ้าน ทั้งจากชั้นเดียวกันและชั้นบน ให้สมาชิกในครอบครัวมีโอกาสมองเห็นสมาชิกในครอบครัวทำกิจกรรมต่างๆ ได้มากขึ้น พบปะเจอกันได้บ่อยขึ้น ได้ใช้เวลาร่วมกัน ประกอบกับการสร้างสภาพแวดล้อมกระตุ้นให้เกิดความรู้สึกมีส่วนร่วม น่านั่ง น่าคุย หรือน่าทำกิจกรรมของครอบครัวด้วยกัน การได้เจอกันและใช้เวลาร่วมกันที่มากขึ้นนี่เอง คือ ปัจจัยหลักของการสร้างความสัมพันธ์ที่ดี สร้างความรู้สึกเชิงบวก ส่งเสริมความแข็งแรงทางจิตใจ และอารมณ์​เนื้อหาโดย ดร.สฤกกา พงษ์สุวรรณ ผู้อำนวยการ ฝ่ายบูรณาการงานวิจัยเพื่อการเผยแพร่ และหัวหน้า Happiness Science Hub, RISC​อ้างอิงข้อมูลจาก​Hfocus. (2024, มีนาคม). ชื่อบทความ. Hfocus. สืบค้นเมื่อ 3 เดือนตุลาคม จาก https://www.hfocus.org/content/2024/03/30088​Hfocus. (2025, กรกฎาคม). ชื่อบทความ. Hfocus. สืบค้นเมื่อ 3 เดือนตุลาคม จาก https://www.hfocus.org/content/2025/07/34568​An, J., Zhu, X., Shi, Z., & An, J. (2024). A serial mediating effect of perceived family support on psychological well-being. [BMC Public Health], [2024], DOI: https://doi.org/10.1186/s12889-024-18476-z​Bian, Y., Jin, K., & Zhang, Y. (2024). The association between family cohesion and depression: A systematic review and meta-analysis. [PubMed, National Library of Medicine], [2024], DOI: 10.1016/j.jad.2024.03.138​