มาทำความรู้จักอารมณ์ของเรา ในช่วงวันหยุดเทศกาลกันเถอะ

เขียนบทความโดย RISC | 8 เดือนที่แล้ว

แก้ไขล่าสุด : 8 เดือนที่แล้ว

เทศกาลเฉลิมฉลองปีใหม่ 2024 ผ่านพ้นไปแล้ว หลายคนรวมตัวพบปะและสังสรรค์ บางคนก็ใช้เวลาส่วนตัวในการพักผ่อน ทำกิจกรรมที่อยากทำมานาน หากมองแบบผิวเผิน ในช่วงเวลาแบบนี้ดูเหมือนจะเป็นช่วงเวลาแห่งความสุข แต่จริงๆ แล้ว ก็เป็นช่วงเวลาที่มีทั้งความทุกข์และวิตกกังวล จากปัจจัยภายนอกและภายในจิตใจ​

งั้นเรามาทำความรู้จักกับความหลากหลายและซับซ้อนของอารมณ์ ที่สามารถเกิดขึ้นในช่วงวันหยุดเทศกาล และวิธีรับมือกับอารมณ์นั้นๆ กัน​

มีการศึกษาพบว่า คนเรามีประสบการณ์ทางอารมณ์ที่หลากหลายได้ถึง 27 แบบ เมื่อตอบสนองต่อสิ่งเร้าที่แตกต่างกัน โดยกลุ่มของอารมณ์ส่วนใหญ่นั้นมีความเกี่ยวข้องและสามารถเปลี่ยนแปลงไปตามประสบการณ์ของผู้คน อย่างเช่น กลุ่มของความวิตก ความกลัว ความสยองขวัญ และความรังเกียจ กลุ่มของความสงบกับความซาบซึ้งในสุนทรียภาพ และกลุ่มของความสุขกับความบันเทิง ในขณะที่บางอารมณ์ก็ยังสามารถแบ่งแยกได้ชัดเจน เช่น ความปรารถนา ความรักโรแมนติก และการหวนรำลึกถึงความหลัง หรือความทรงจำในอดีต ​

ช่วงเวลาวันหยุดเทศกาลถือเป็นโอกาสที่ดี ที่ทำให้ผู้คนได้มาใช้เวลากับครอบครัว เพื่อน คนรัก หรือแม้แต่สัตว์เลี้ยง ซึ่งเป็นประโยชน์ในการพัฒนาและเสริมสร้างความสัมพันธ์และมิตรภาพ สร้างความรู้สึกเป็นส่วนหนึ่ง และลดความรู้สึกเหงาและโดดเดี่ยวได้ นอกจากนี้ ยังส่งผลกระทบในเชิงบวกต่อบุคคลอื่นทั้งพฤติกรรมและกลุ่มของอารมณ์ด้วย เช่น ความยินดี ความสุข ความตื่นเต้น ทั้งหมดนี้จะส่งผลต่อความคิด และความเป็นอยู่ของเราในระยะสั้นและระยะยาวได้​

ส่วนในการเฉลิมฉลองบางเทศกาลที่เกี่ยวข้องกับประเพณีและค่านิยม อย่างวันสงกรานต์ หรือวันหยุดทางศาสนา ก็สามารถทำให้เรามีความรู้สึกสงบ หรือเกิดความเคารพนับถือ ซึ่งมีความเชื่อมโยงและเอื้อต่อความรู้สึกที่ดีทางจิตใจของเรา​

นอกจากความสุขจากการสังสรรค์แล้ว ความสุขยังมาจากการได้เป็นผู้ให้ ตั้งแต่การเลือก การคิดถึงบุคคล จนไปถึงการมอบให้ หรือแม้แต่การออกไปตามสถานที่ต่างๆ ที่ทำให้รู้สึกบันเทิงหรือประหลาดใจ ด้วยบรรยากาศของเทศกาล การประดับไฟ เสียงเพลง หรือการไปท่องเที่ยวที่ได้ซึมซับบรรยากาศของธรรมชาติ ก็สามารถนำความสุขมาได้เช่นกัน​

นับเป็นอีกหนึ่งช่วงเวลาที่ทำให้หวนนึกถึงเรื่องราวต่างๆ ทั้งบรรยากาศ เสียงเพลงที่เคยฟังกับใครสักคน สถานที่ที่เคยได้ไป หรือแม้แต่ร้านอาหารร้านโปรดที่เคยได้ทาน แม้ว่าการคิดและหวนคำนึงถึงสิ่งที่เกิดขึ้นในอดีต และความปรารถนาจะเป็นอารมณ์ที่สามารถแบ่งแยกได้อย่างชัดเจน แต่ก็เป็นอีกหนึ่งปัจจัยที่ทำให้ผู้คนเกิดความรู้สึกคิดถึง เหงา และเกิดความเศร้าขึ้นได้ โดยความรู้สึกเหล่านี้อาจมาจากหลายๆ ปัจจัย ทั้งความห่างไกลบ้าน ภาระงาน เรื่องปากท้อง การสูญเสีย ซึ่งบางคนอาจกำลังรับมือกับความวิตกกังวล และความรู้สึกที่สูญเสียคนที่รักไป อีกทั้งการเฉลิมฉลองย่อมเกี่ยวข้องกับการวางแผน และความคาดหวังมากมาย สิ่งเหล่านี้อาจทำให้บางคนรู้สึกกดดันที่จะต้องปฏิบัติตามความคาดหวังของสังคม จนเกิดการเปรียบเทียบกับคนอื่นๆ โดยเฉพาะในยุคของสังคมออนไลน์ที่ทุกคนต่างแบ่งปันช่วงเวลาที่ดีที่สุดของตนเอง การที่ได้เห็นคนอื่นได้ไปท่องเที่ยวกับครอบครัว หรือกินเลี้ยงสังสรรค์ อาจส่งผลให้เกิดอารมณ์ด้านลบที่ทำให้รู้สึกด้อยค่า และลดความภาคภูมิใจในตัวเองลง​

การให้ความสำคัญกับการดูแลและเพิ่มคุณค่าให้ตนเอง จึงเป็นสิ่งสำคัญในการรับมือกับอารมณ์และความรู้สึกด้านลบ โดยอาจปล่อยให้ตนเองมีอิสระในการทำกิจกรรมหรือความสนใจส่วนตัว การนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ รวมทั้งการใช้เวลาว่างเพื่อผ่อนคลายก็เป็นสิ่งสำคัญ การมีส่วนร่วมกับคนที่รักไม่ว่าจะผ่านทางการพบปะหรือทางโทรศัพท์ เพื่อเสริมสร้างความสัมพันธ์และการมีปฏิสัมพันธ์เชิงบวก การเรียนรู้ที่จะปฏิเสธคำเชิญที่จะส่งผลถึงความกดดันต่างๆ ซึ่งคำแนะนำเหล่านี้เป็นเพียงบางส่วนที่สามารถช่วยจัดการกับอารมณ์ ความรู้สึกจากด้านลบไปสู่ด้านบวกได้​

สิ่งที่น่าสนใจจากการศึกษานี้ชี้ให้เห็นว่า ขอบเขตระหว่างประเภทของอารมณ์ไม่ได้แบ่งแยกจากกันอย่างสิ้นเชิง แต่มักจะผสมผสานและมีความเชื่อมโยงถึงกันเสมอ เพราะสิ่งเหล่านี้เป็นส่วนสำคัญของธรรมชาติของมนุษย์ การรับรู้ถึงอารมณ์ที่เราอาจเผชิญด้วยการเข้าใจอารมณ์ที่สลับซับซ้อน สามารถช่วยให้ประสบการณ์ในช่วงวันหยุดเทศกาลของทั้งตัวเราและคนรอบข้าง มีความหมายและความสำคัญมากยิ่งขึ้น​

เนื้อหาโดย คุณ สิทธา ปรีดาภิรัตน์ นักวิจัยอาวุโส ปฏิบัติการเชื่อมต่อสมองกับคอมพิวเตอร์ Happiness Science Hub, RISC

อ้างอิงข้อมูลจาก​
Cowen, A. S., & Keltner, D. (2017). Self-report captures 27 distinct categories of emotion bridged by continuous gradients. Proceedings of the National Academy of Sciences, 114(38).
https://doi.org/10.1073/pnas.1702247114​
https://www.linkedin.com/pulse/celebrations-holidays-psychological-wellbeing-paoula-saoud/​
https://centerstone.org/our-resources/health-wellness/how-holiday-celebrations-can-bring-you-happiness/​
https://elle.in/how-to-cope-with-festive-blues-this-season/